مبانی انسان شناختی تربیت از منظر قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری قرآن وعلوم تربیتی

چکیده

قرآن کریم دارای ابعاد گوناگونی است که هریک از آنها نشانه اعجاز این کتاب آسمانی است. دانشمندان و پژوهشگران در طول تاریخ اسلام از زوایای گوناگون به مطالعه و بررسی این کتاب پرداخته‌اند.
یکی از مسایلی که در قرآن بر آن تأکید بسیار شده و مطالعه و تحقیق پیرامون آن نمایشگر اعجاز این کتاب آسمانی است، مسئله انسان می‌باشد. این مسئله نیز از دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است.
انسان پدیده‌ای همسان سایر پدیده‌ها نیست، بلکه موجودی است بسیار پیچیده و شگرف و دارای ابعاد و زوایایی وجودی گسترده، رازهای در او نهفته شده است زیرا توانایی‌ها و قابلیت‌هایش بی‌پایان، عقل و خردش ستایش برانگیز، عرزم و اراده‌اش شگفتی آفرین و کمال لایق او حیرت انگیز است. او آینه تمام نمای هستی است از توانایی‌های برخوردار است که می‌تواند چونان فرشتگان باشد بلکه از آنها فراتر رود و خلیفه الله در زمین گردد. بر این اساس شناخت انسان از بنیادی‌ترین مباحث عرصه تعلیم و تربیت است. زیرا موضوع تربیت و سنگ زیر بنای آن انسان است اگر ما انسان را درست نشناسیم و ندانیم که قرآن چه نظری درباره انسان دارد و هستی‌ها و بایستی‌های او را چگونه مطرح می‌سازد، هیچگاه نخواهیم توانست برنامه و طرحی صحیح درباره نظام تربیتی و اجتماعی یک جامعه اسلامی ارائه دهیم.
در صورتی که انسان ناشناخته باشد پس با چه نگاهی و از چه منظری مکتب و نظام تربیتی شکل گیرد و بر چه اساس اهدف و اصول تربیت تعیین می گردد.  نظام تربیتی وثیق و عمیق نظامی است که میان زیر ساخت‌ها و مبانی تربیتی و رو بناها رابطه منطقی وجود داشته باشد و در تعیین اهداف، اصول و روشهای تربیتی به مبانی و زیر ساخت‌ها کاملا توجه شده باشد. بر این اساس این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی و تفسیری، مبانی انسان شناختی تربیت را از منظر قرآن کریم به بررسی گرفته است و زیرساخت‌ها و مبانی تربیت را از قرآن استخراج و بررسی نموده است.

کلیدواژه‌ها