تبیین بایسته های اهداف پژوهشی برنامه درسی در نظام آموزشی افغانستان با رویکرد اسلامی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشجوی دکتری قرآن و علوم تربیتی
چکیده
اهمیت و جایگاه آموزش‌وپرورش به‌عنوان مهمترین نهاد و کارگزار امر تعلیم و تربیت، در بنیان‌گذاری رشد و توسعه انسانی و توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی بر هیچ صاحب‌خردی پوشیده نیست. ازاین‌جهت بدون تردید می‌توان گفت که بخش عمده رشد و توسعه در نظام آموزش‌وپرورش پایه‌گذاری می‌شود. بدون تردید از مهمترین دلایل رشد و پیشرفت کشورها در حال حاضر، استفاده از دستاوردهای تحقیقی در همه عرصه‌ها به‌خصوص در عرصه تصمیم‌گیری است. نظام آموزش‌وپرورش ازجمله نهادهایی است که می‌تواند در نهادینه‌سازی فرهنگ تحقیق و پژوهش در جامعه و کشور نقش مهم و اساسی داشته باشد. کشور افغانستان نیز لازم و بایسته است که با تبعیت و پیروی از چنین روش و منطق، به نقش و اهمیت پژوهش واقف بوده و باید در راستای تحقق اهداف توسعه همه‌جانبه خویش از آن پیروی نماید. با توجه به چنین اهمیت و جایگاه پژوهش در رشد و توسعه جامعه و کشور در تحقیق پیش رو مباحث ذیل مطرح‌شده است. اهمیت، جایگاه و ضرورت بحث از پژوهش. پیشرفت در همه زمینه‌های علمی حاصل دستاورد تحقیق و پژوهش و پاسخ‌گویی به حس کنجکاوی بشر است. پژوهش برنامه درسی نیز به‌عنوان یک حوزه پژوهشی تخصصی نیازمند پژوهشگران آموزش‌دیده است که ماهیت و هدف پژوهش را درک کنند و از صلاحیت و شایستگی لازم برای اجرای پژوهش در حوزه برنامه درسی با تمسک به اشکال مناسب پژوهش برخوردار باشند.
بحث دیگری که مطرح‌شده، عناصر مؤثر بر فرهنگ‌سازی پژوهش در مدارس است. این عناصر عبارتند از: 1- نهاد آموزش‌وپرورش. 2- معلمان. 3- خانواده 4- مجهز ساختن آموزشگاه‌ها به وسائل و تجهیزات پژوهشی. انتخاب درست و مناسب موضوع مسئله پژوهش هم از مباحث مطرح یافته در این مقاله است. شرط اول و گام نخست تحقیق و پژوهش در هر زمینه‌ای انتخاب درست و مناسب موضوع و مسئله پژوهش است. موضوع دیگر روش‌ها و شیوه‌های پژوهشی مناسب بافرهنگ و نظام آموزشی افغانستان است. رویکرد کمی و کیفی و آمیخته از روش‌های پژوهشی مناسب بافرهنگ و نظام آموزشی افغانستان می‌توانند باشند. درنهایت ابزار و وسائل پژوهشی در منابع و آموزه‌های اسلامی مطرح‌شده در این مقاله است. از دیدگاه اسلامی انسان در بدو تولد چیزی را نمی‌داند؛ اما با توجه به اینکه خداوند وسائل و ابزارهایی را در اختیار وی قرار داده است می‌تواند با به‌کارگیری آن ابزار به کشف محیط پیرامون و کسب علم و دانش و انتخاب راه و شیوه درست زندگی بپردازد. در این مورد خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: «وَاللَّهُ أَخْرَجَکُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَیْئًا وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَ؛ خداوند شمارا از شکم‌های مادرانتان خارج نمود در حالی که هیچ‌چیزی را نمی‌دانستید و خداوند ابزارهایی را برای فهم و دانستن برای شما قرارداد مانند گوش، چشم و قلب. شاید بدین سبب خداوند را سپاس‌گزار باشید (نحل/ 78).
بحث دیگری که مطرح‌شده، عناصر مؤثر بر فرهنگ‌سازی پژوهش در مدارس است. این عناصر عبارتند از: 1- نهاد آموزش‌وپرورش. 2- معلمان. 3- خانواده 4- مجهز ساختن آموزشگاه‌ها به وسائل و تجهیزات پژوهشی. انتخاب درست و مناسب موضوع مسئله پژوهش هم از مباحث مطرح یافته در این مقاله است. شرط اول و گام نخست تحقیق و پژوهش در هر زمینه‌ای انتخاب درست و مناسب موضوع و مسئله پژوهش است. موضوع دیگر روش‌ها و شیوه‌های پژوهشی مناسب بافرهنگ و نظام آموزشی افغانستان است. رویکرد کمی و کیفی و آمیخته از روش‌های پژوهشی مناسب بافرهنگ و نظام آموزشی افغانستان می‌توانند باشند. درنهایت ابزار و وسائل پژوهشی در منابع و آموزه‌های اسلامی مطرح‌شده در این مقاله است. از دیدگاه اسلامی انسان در بدو تولد چیزی را نمی‌داند؛ اما با توجه به اینکه خداوند وسائل و ابزارهایی را در اختیار وی قرار داده است می‌تواند با به‌کارگیری آن ابزار به کشف محیط پیرامون و کسب علم و دانش و انتخاب راه و شیوه درست زندگی بپردازد. در این مورد خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: «وَاللَّهُ أَخْرَجَکُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَیْئًا وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَ؛ خداوند شمارا از شکم‌های مادرانتان خارج نمود در حالی که هیچ‌چیزی را نمی‌دانستید و خداوند ابزارهایی را برای فهم و دانستن برای شما قرارداد مانند گوش، چشم و قلب. شاید بدین سبب خداوند را سپاس‌گزار باشید (نحل/ 78).
کلیدواژه‌ها
)