سخنان حکمتآمیز این کتاب که باعقل و اندیشه آدمی سروکار دارند حقایق بسیار متعالی و معانی بسیار ژرفی را در مورد شناخت خدا، انسان و جهان با فصاحت و بلاغت تمام بیان میکنند و آگاهیهای ارزشمندی را در هریک از این زمینهها ارائه میدهند. خطابهها احساسات راکد انسان را در جهت ستیز با فساد و تباهی و بی عدالتی برمیانگیزند و موعظهها انسان را از خواب غفلت بیدار و خطراتی را که میتوانند دل و روان آدمی را ضعیف و بیمار کنند یادآور میشوند؛ بنابراین، میتوان گفت که در بسیاری از خطابهها، حکمتها و موعظههای نهجالبلاغه توجه خاصی به عزّت و کرامت انسان، بهسلامت عقل و روان و به پاکی طبیعت و تمایلات آدمی مبذول شده است.